Po 1 stycznia 2012 roku wejdą w życie zmiany dotyczące funkcjonujących i nowo zakładanych placówek opiekuńczo-wychowawczych. Dotyczą one ograniczenia liczby dzieci przebywających w opiece instytucjonalnej, twoprzenia małych placówek zapewniających warunki zbliżone do domowych i niekierowaniu do nich najmłodszych. Opisane zmiany wprowadza ustawa z 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Określa ona szczegółowe zasady prowadzenia domów dziecka oraz kwalifikacje zatrudnionych w nich osób.

Zadaniem placówki opiekuńczo-wychowawczej jest przede wszystkim zapewnienie kierowanym do niej przez sąd rodzinny dzieciom całodobowej opieki i wychowania, ze szczególnym uwzględnieniem ich potrzeb emocjonalnych, rozwojowych, bytowych zdrowotnych i religijnych. Placówka tego typu ma także zapewnić dostęp do odpowiedniego kształcenia podopiecznego i umożliwiać kontakty z rodzicami i innymi bliskimi osobami.

Nowe przepisy regulują również kwestię sposobu specjalizacji domów dziecka oraz ich podziału na placówki typu:

• socjalizacyjnego
• interwencyjnego
• specjalistyczno-terapeutycznego
• rodzinnego

Wyodrębnione rodzaje placówek posiadają różne zadania, którymi się kierują. Placówka interwencyjna ma zapewnić wychowankowi doraźną opiekę w czasie trwania sytuacji kryzysowej. Oprócz decyzji sądu podopieczny może być do niej przyrowadzony przez policję lub straż graniczną. Przepisy nie zezwalają, aby do placówki interwencyjnej było przyjęte dziecko w trakcie samowolnego poza zakładem poprawczym, schroniskiem dla nieletnuch oraz innej instytucji, w której podstawę skierowania stanowiła ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich. Pobyt powinien mieć charakter tymczasowy i nie może przekraczać trzech miesięcy. Placówki pełniące funkcję specjalistyczno-terapeutyczną będą sprawować opiekę nad wychowankami, którzy posiadają orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności, wymagajaącymi stosowania specjalnych metod wychowawczych i specjalistycznej terapii lub wyrównania opóźnień rozwojowych i edukacyjnych.

Pomimo, że prowadzenie placówek opiekuńczo-wychowawczych będzie zadaniem powiatu, to od 1 stycznia zmieniają się zasady finansowania pobytu w nich dzieci, które po tej dacie sąd skieruje do pieczy zastępczej. w takich przypadkach gmina miejsca zamieszkania podopiecznego placówki będzie dopłacać do jego kosztów utrzymania . W pierwszym roku pobytu będzie to 10%, w drugim 30%, a w trzecim i kolejnym połowę tej kwoty. 

Ustawa daje możliwość przekształcenia obecnie funkcjonujących domów dziecka w placówki nowego typu. Niepubliczne domy dziecka prowadzące działalność na zlecenie starosty zachowają swoje uprawnienia do czasu wygaśnięcia lub rozwiązania umowy, ale nie dłużej niż prze okres pięciu lat. Po tym terminie starosta będzie zobowiązany do ogłoszenia nowego konkursu.

Obecnie funkcjonujące domy dziecka będą zmuszone do stopniowego zmniejszania liczby przebywających w nich wychowanków. W okresie od 1 stycznia 2012 r. do końca 2019 r. będzie mogło w nich przebywać 30 podopiecznych. Po tym czasie maksymalna liczna dzieci nie może przekroczyć 14. Taki standard będzie  obowiązywał wszystkie nowe placówki zakładane po 1 stycznia 2012 r. Do wszystkich placówek bez względu na datę utworzenia będą stosowane nowe przepisy dotyczące wieku przebywających w nich dzieci. Do końca 2019 r. będą mogły przebywać w nich dzieci, które skończyły 7 lat, od 2020 r. już tylko te powyżej 10 lat. Umieszczenie młodszego dziecka będzie możliwe tylko w uzasadnionych przypadkach.

Na podst. Dziennik Gazeta Prawna